جدول رشد قد و وزن نوزاد و کودک

میزان رشد قد و وزن نوزاد:

تغذیه نقش بسزایی در سلامت عمومی کودکان دارد و همچنین کوتاهی یا بلندی قد کودکان و نوزادان به شدت تحت تأثیر تغذیه و برنامه غذایی آن ها می باشد.

لازم به ذکر است که نظریه ژنتیکی بودن کوتاهی قد افراد سال ها است که رد شده و نظزیه تاثیر تغذیه بر رشد طولی استخوان ها جای آن را گرفته است.

شیر مادر تا پایان شش ماهگی به تنهایی و بدون اضافه کردن هر نوع غذای کمکی برای رشد طبیعی شیر خوار کافی است.

البته از پانزده روزگی باید به کودک قطره مولتی ویتامین یا A+D نیز داد.

نوزاد در روزهای اول کمی وزن از دست می دهد.

این پدیده امری طبیعی است و جایی برای نگرانی نیست و نباید آن را به حساب کمبود شیر مادر گذاشت.

 قد نوزادان در یک ماه بین 2.5تا 3.8 سانتیمتر بلندتر می شود. وزن نوزاد نیز حدود 900 گرم افزایش خواهد داشت البته این میزان به طور متوسط هستند و نوزاد شما ممکن است سریعتر و یا کندتر از این میزان رشد کند. اگر نوزادتان از شیر مادر تغذیه می کند، احتمالاً مداوم شیر طلب می نماید.

چربی و پروتئین شیر مادر بهتر از چربی و پروتئین شیرهای دیگر هضم و جذب می شود به همین دلیل دردهای قولنجی، جمع شدن گاز، استفراغ و حساسیت نسبت به پروتئین در این شیرخواران کمتر مشاهده می شود.

بهترین راه برای تشخیص کافی بودن شیر مادر، افزایش وزن شیر خوار بر اساس منحنی رشد است که با مراجعه به پزشک یا مراکز بهداشتی درمانی و با وزن کردن ماهیانه شیر خوار این کار میسر است.

ترکیب شیر مادر همراه با رشد شیر خوار تغییر پیدا می کند. چربی شیر مادر در شروع هر وعده شیردهی کمتر است و سپس میزان آن به صورت تدریجی بیشتر می شود.

این تغییرات کمک بزرگی به سیر نگه داشتن و افزایش وزن شیر خوار می کند.

به سبب ویژگی های شیرمادر، شیرخوار پر خوری نمی کند و خوب وزن می گیرد، در نتیجه مبتلا به چاقی ناشی از مصرف شیر مصنوعی که زمینه ساز بیماری های قلبی و عروقی، مفصلی و دیابت در بزرگسالی است نمی شود.

لازم به ذکر است که در شیرخوارانی که از شیر مادر تغذیه می کنند مشکل افزایش کلسترول در بزرگسالی و خطر ابتلا به بیماری های قلبی - عروقی کمتر است.

بعد از شش ماهگی نیاز های غذایی شیرخوار به تنهایی با شیر برآورده نمی شود و لازم است علاوه بر شیر مادر، تغذیه کودک با غذاهای نیمه جامد نیز شروع شود.

بهترین سن شروع غذای کمکی بعد از پایان ماه ششم زندگی است.

غذاهای کمکی در پایان 6 ماهگی ( 180 روزگی ) شروع می شود، در غیر این صورت رشد کودک کند یا حتی متوقف شده و منجر به سوء تغذیه او می شود .

همزمان با شروع غذای کمکی تغذیه با شیر مادر باید همچنان مکرر و برحسب میل و تقاضای شیر خوار ادامه داشته باشد.

بر اساس سن کودک چند نوبت غذای کمکی بعد از شیر مادر باید به او بدهد.

اگر غذای کمکی دیر شروع شود کودک تمایل خود را به خوردن غذاهای دیگر و امتحان کردن مزه و طعم های جدید از دست می دهد.

همچنین تکامل عمل جویدن به تعویق می افتد و کودک غذای دیگری جزء شیر مادر و یا مایعات را نمی خورد که این خود منجر به کم غذایی، اختلال رشد و سوء تغذیه می شود.

بررسی هایی در زمینه رشد قدی کودکان انجام گرفته است که نشان داده است 10 درصد کودکان مقطع ابتدایی رشد قدی کافی نداشته اند.

به طور معمول، کودکان باید در سال 6 سانتی متر قد بکشند و از 18 سالگی سالی نیم سانتی متر افزایش قد داشته باشند.

افزایش وزن نوزاد با توجه به جدول وزن گیری:

در جدول های زیر میزان تغییر وزن و قد نوزاد دختر و پسر را  از 0 تا 23 ماهگی را مشاهده می کنید

نوزاد معمولا در خلال 24 تا 48 ساعت بعد از تولد خود، 150 تا 300 گرم وزن خود را از راه پوست بدن و مدفوع سیاه رنگ از دست می‌دهد به طوری که در حدود 10 تا 14 روز بعد از تولد، وزن او برابر زمان تولدش می‌باشد که این وزن نگرفتن نوزادان، طبیعی است.

در هفته اول تولد نوزاد به طور دایم حرکاتی به بدن و اندام‌های خود می‌دهد و دست‌های خود را باز و بسته می‌کند و سر خود را به طرف صدای مادر می‌چرخاند و این عمل نشانه‌ی رشد شناختی نوزاد است.

بعد از این مدت، وزن کودک به طور مرتب در تمام سنین افزایش می‌یابد، ولی در دو سن است که وزن سریع‌تر افزایش می‌یابد:

نخست در سال اول تولد و دیگری در دوران بلوغ

افزایش وزن در شش ماه اول تولد نوزاد زیاد است و سپس کاهش می‌یابد.

بعد از سن ده ماهگی به طور طبیعی اشتهای کودک کم می‌شود و در نتیجه افزایش وزن او نیز کم خواهد بود.

مقایسه وزن کودک در سال اول و دوم:

وزن کودک معمولا در پایان سال اول، سه برابر وزن زمان تولد اوست، ولی در سال دوم به وزن کودک فقط 2.5 کیلوگرم افزوده می‌شود (هر ماه 200 تا 250 گرم).

در حقیقت افزایش وزن در سال دوم نسبت به سال اول کاهش قابل توجهی می‌یابد، زیرا کم اشتهایی که از 10 ماهگی به طور طبیعی شروع می‌شود، تا آخر سال دوم ادامه دارد.

بافت چربی زیر پوست کودک در خلال سال دوم تولد کم می‌شود و به نظر می‌رسد که کودک در خلال این سال لاغر شده است، ولی در حقیقت چربی زیر پوست او از بین رفته است.

یکی از اختصاصات سال دوم این است که شکم کودک برجسته شده و ناحیه کمر او فرو می‌رود.

لازم به ذکر است که رشد مغزی کودک نیز در سال اول سریع است ولی در سال دوم کاهش می‌یابد. بدین ترتیب که در سال اول 12 سانتی متر و در سال دوم فقط 2 سانتی متر به اندازه‌ی دور سر کودک افزوده می‌شود.

رشد و وزن گیری کودک در سال‌های قبل از دبستان (3 تا 5 سالگی):

افزایش وزن کودک در سال‌های سوم و چهارم و پنجم در هر سال 2 کیلوگرم خواهد بود، بنابراین در این سنین بیشتر کودکان نسبت به سال‌های قبل لاغر و باریک هستند.

بزرگی شکم و فرورفتگی ناحیه کمر که در سال دوم وجود دارد، در این سنین از بین می‌رود.

صورت کودک در خلال سه سال قبل از مدرسه (3 تا 5 سالگی) بیشتر از جمجمه‌ی او رشد می‌کند و چانه‌ی او برای رشد و درآمدن دندان‌های همیشگی، پهن می‌شود.

افزایش وزن کودک در سال‌های بعد (تا 10 سالگی) نا منظم و به طور متوسط در هر سال 2 تا 2.2 کیلوگرم خواهد بود.

رشد و وزن گیری در دوران بلوغ:

در دوران بلوغ، وزن و قد کودکان به سرعت افزایش می‌یابد.

زمان افزایش سریع وزن و قد، در دختر‌ها زودتر و در 10.5 تا 13 سالگی و در پسر‌ها در 12.5 تا 15 سالگی است.

افزایش وزن در دختر‌ها تا 20 سالگی ادامه دارد، ولی پس از آن افزایش وزن در پسر‌ها و دختر‌ها بسیار جزیی می باشد.

در جدول های زیر میزان تغییر وزن و قد کودک دختر و پسر را  از 2سالگی تا 20 سالگی را مشاهده می کنید.

مواد غذایی لازم و ضروری برای تغذیه و رشد کودک:

آهن

کمبود آهن باعث کاهش رشد ذهنی کودکان می شود به همین دلیل از سنین پایین به کودک قطره آهن می دهند. مصرف ویتامین C به همراه آهن می تواند باعث افزایش جذب آهن شود.

باید توجه داشت که در مصرف داروها و مکمل ها زیاده روی نشود زیرا می تواند اثر منفی بر رشد کودک داشته باشد.

برای مثال، مصرف بیش از حد مکمل های آهن، در جذب کلسیم اختلال ایجاد کرده و جذب آن را کاهش می دهند و در نتیجه کودک قد نمی کشد.
جگر، گوشت قرمز، ماهی، تخم مرغ، عدس، بادام هندی، اسفناج، برگه زردآلو، توت و انجیر خشک، کشمش، گوجه فرنگی، زیتون، آویشن، جعفری تازه،  نخود، لوبیا سفید و... از جمله مواد غذایی دارای آهن و منبع انرژی مناسبی هستند.

ویتامین D

کمبود ویتامین  Dیکی از دلایل کوتاهی قد و مشکلات استخوانی افراد می باشد.

کمبود ویتامین D در بدن با آزمایش خون مشخص می شود. لازم است که میزان ویتامین D بدن کودک خود را چک کرده و در صورت تجویز پزشک مکمل های ویتامین D برای فرزند خود تهیه کنید.
شیر غنی شده با ویتامین D، ماهی، زرده تخم مرغ، جگر گاو، مکمل های روغن کبد ماهی، شیر سویا، پنیر، ماست یونانی، قارچ و ... از جمله مواد غذایی دارای ویتامین D می باشند.

ویتامینA

ویتامین A مقاومت بدن کودک را در مقابل بیماری هایی نظیر عفونت های تنفسی، سرخک، برونشیت، اسهال و سایر بیماری های عفونی ایمن می کند و کمبود آن موجب اختلال در رشد، کاهش مقاومت بدن و ابتلا مکرر به بیماری ها، اختلال در تولید خون، شب کوری و در موارد کمبود شدید آسیب رسیدن به چشم ها و نهایتاً کوری می شود.

از این رو کودکانی که دچار کمبود ویتامین A هستند بیشتر مریض می شوند و دوره بیماری در آنها طولانی تر است.
جگر، تخم مرغ، شیر و لبنیات، سبزیجات برگ سبز تیره مانند اسفناج ،سبزیجات نارنجی رنگ مانند هویج و کدو حلوایی، مکمل های روغن کبد ماهی، بروکلی، ریواس، زردآلو، طالبی، انبه، سیب زمینی، کدو، گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای و ... منبع خوبی برای تامین ویتامین A می باشند.

کلسیم

کلسیم از جمله موادی می باشد که برای رشد کودک و ساخت دندان ها و استخوان های قوی و محکم کودک بسیار مهم است. علائم افرادی که دچار کمبود کلسیم هستند معمولاً رنگ پریدگی، بی توجهی، خستگی می باشد.
شیر و لبنیات، سبزیجات برگ سبز تیره مانند اسفناج، ماهی، حبوبات مانند لوبیا چیتی، پرتقال، بادام، سویا و... از جمله مواد غذایی سرشار از کلسیم هستند.

روی

کمبود کلسیم و روی منجر به بلوغ دیررس، ریزش مو، برخی مشکلات پوستی و بسیاری مشکلات دیگر می شود.
به طور طبیعی 2 تا 3 گرم روی در بدن هر فرد وجود دارد که نسبت قابل توجهی از آن در استخوان ها و حدود 20 درصد آن در پوست بدن است و از عوامل اساسی رشد به خصوص در اوایل تولد و سنین جوانی محسوب می شود. در صورت کمبود روی نیز مشکلات زیادی نظیر کاهش رشد، کوتاهی قد، رنگ پریدگی، کاهش ضریب هوشی، ضعف سیستم ایمنی، و ...  بروز می کند.
جگر گوساله، گوشت گاو، عدس، نان سبوس دار، زرده تخم مرغ، جو دو سر، ماهی، اسفناج، میگو، باقلا، بذر کتان، تخمه کدو و ... از جمله مواد غذایی سرشار از روی هستند.

چاقی و لاغری کودکان در حال رشد:

والدین باید بدانند وزن کودکان با توجه به رشد آن ها متغیر می باشد.

همان طور که می دانید زمانی که سرعت بلند شدن قد نسبت به وزن بیشتر شود، کودکان لاغر‌تر به نظر می ‌رسند تا زمانی که دوباره افزایش وزن آغاز گردد.

ممکن است در زمانی افزایش وزن کودک بر افزایش قد او پیشی گیرد و باعث اضافه وزن در کودک شود.

 پزشکان در بررسی های خود دریافته اند کودکان زیادی با بالاتر رفتن سن دچار اضافه وزن می‌شوند، درحالیکه بسیاری از آنها در ابتدا کمبود وزن داشته‌اند.

بهترین راه در تشخیص کمبود وزن و یا چاقی در کودکان و راه‌های مقابله با آن، مراجعه به پزشک می باشد.

پزشک متخصص کودکان بهتر از هر کسی می تواند لاغر یا چاق بودن کودک را تشخیص دهد.

پزشک با توجه به منحنی رشد کودک قد و وزن کودک را اندازه گیری می کند و روی نمودار رشد ترسیم می‌کند و همچنین عادت‌های غذایی کودک و سلامت عمومی‌ او را بررسی و شاخص توده بدنی کودکان یا همان BMI را لحاظ می‌کنند.

BMI نسبت به مقیاس وزن به قد شاخص بهتری برای ترکیب بدن می باشد.

در تعیین  BMI  بزرگسالان از طریق فرمول نسبت وزن و قد محاسبه می‌شود، اما فرمول تعیین BMI در کودکان جنسیت و سن را هم در تعیین آن لحاظ می‌کند، چرا که ترکیب بدن با افزایش سن کودک تغییر پیدا می‌کند.

 BMIدر 12 تا 18 ماهگی می تواند دقیقا مشخص کند که کودک در سنین پایین دچار چاقی است یا خیر.

البته توصیه نمی شود که BMI کودکان زیر دو سال اندازه گیری بشود، ولی نظر ما این است که می تواند انجام بشود تا بتوانیم ریسک چاقی در آینده را پیش بینی کنیم.

 BMI = قد به متر مربع/ وزن به کیلوگرم

در محاسبه BMI  کودکان کمتر از 18.5 کمبود وزن دارند

18.5 تا 24٫9 طبیعی است

25 تا 29.9 اضافه وزن

30 به بالا چاق هستند

 بعد از کنترل BMI پزشک سؤالاتی درمورد نوع تغذیه کودک می‌پرسد تا به کمبودهای اصلی یا دلایل اضافه وزن کودک پی ببرد.

 پس از آن در مواردی بررسی فیزیکی هم انجام داده و آزمایشی هم می‌گیرد تا مطمئن شود دلیل پزشکی دیگری در کار نیست در این صورت دکتر مربوطه رژیم غذایی مناسب کودک ارایه می دهد.

عادت تغذیه ای کودکان در سنین آغازین کودکی شکل می‌گیرند و بعد‌ها که ثابت شدند، تغییر دادن‌ آنها دشوار است.

پس سعی کنید فرزندتان رژیم غذایی مناسبی برای سلامتی بیشتر داشته باشد.

یگانه زواره